Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh

Kỹ năng kiểm sát án dân sự qua “sổ điện tử”

Thứ hai - 21/11/2022 19:32 906 0
Kiểm sát bản án, quyết định giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân và gia đình của Tòa án nhân dân (gọi tắt là bản án, quyết định của Tòa án) là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của Viện KSND khi kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân và gia đình theo quy định.
Việc phát hiện vi phạm trong các bản án, quyết định của Tòa án là cơ sở để VKS ban hành yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị yêu cầu Tòa án khắc phục vi phạm, nhằm bảo đảm các bản án, quyết định có căn cứ, đúng pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, bảo đảm pháp luật được thực hiện thống nhất.
Trước năm 2020, khi chưa ứng dụng công nghệ thông tin vào kiểm sát giải quyết án dân sự, số vi phạm trong bản án, quyết định của Tòa án được VKSND huyện Kông Chro (tỉnh Gia Lai) phát hiện rất ít, chủ yếu là các dạng vi phạm trong việc chuyển chậm văn bản tố tụng cho Viện kiểm sát, điển hình như: năm 2018, ban hành 01 bản kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục; báo cáo VKSND tỉnh kháng nghị theo trình tự xét xử phúc thẩm 1 vụ (được chấp nhận và có quyết định kháng nghị). Năm 2019, ban hành 2 kiến nghị yêu cầu khắc phục, sửa chữa, được Chánh án Tòa án chấp nhận thực hiện và trả lời bằng văn bản cho VKS.

Quang cảnh một phiên tòa dân sự tại TAND huyện Kông Chro (tỉnh Gia Lai)
         
Từ đầu năm 2020 đến nay, đơn vị tiến hành kiểm sát giải quyết án dân sự thông qua “Sổ điện tử theo dõi, quản lý, kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình” do đơn vị thiết lập trên nền tảng Microsoft Excel. Kết quả, đã phát hiện nhiều bản án, quyết định của Tòa án cùng cấp vi phạm về thời hạn chuyển hồ sơ vụ việc dân sự để VKS tham gia phiên tòa (04 vụ), vi phạm thời hạn gửi các văn bản tố tụng dân sự cho VKS (17 bản án, quyết định), vi phạm về thời hạn chuẩn bị xét xử (19 vụ). Để khắc phục những vi phạm trên, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích của các đương sự, đơn vị đã ban hành 08 yêu cầu  xác minh thu thập chứng cứ; 05 kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục vi phạm; 04 kiến nghị phòng ngừa vi phạm, tội phạm. Tất cả các kiến nghị đều được tiếp thu, chấp nhận và thực hiện nghiêm túc.

Khó khăn trong kiểm sát bản án, quyết định theo cách truyền thống
Theo quy định của BLTTDS, VKS thực hiện quyền kiểm sát đối với các quyết định sau: Quyết định chuyển vụ án dân sự cho Tòa án khác (Điều 41); Quyết định nhập hoặc tách vụ án (Điều 42); Quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời (Điều 140); Quyết định tiếp tục giải quyết vụ án dân sự (Điều 216); Quyết định đưa vụ án ra xét xử (Điều 220); Quyết định hoãn phiên tòa (Điều 233);… Khi nhận được các quyết định trên, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên được phân công phải vào sổ thụ lý theo từng loại quyết định, lập phiếu kiểm sát để kiểm tra tính có căn cứ và hợp pháp của quyết định như: thời hạn Tòa án gửi quyết định cho VKS, trình tự, thủ tục, nội dung, hình thức của các quyết định theo đúng hướng dẫn tại Quyết định 399/QĐ-VKSTC năm 2019 (sau đây gọi tắt là Quyết định 399) quy định quy trình chung về kiểm sát bản án, quyết định giải quyết vụ án dân sự. Trường hợp phát hiện vi phạm phải kịp thời báo cáo lãnh đạo Viện để xem xét thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị theo quy định pháp luật.
Đối với việc kiểm sát các quyết định: Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự (Điều 212); tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự (Điều 214); đình chỉ giải quyết vụ án dân sự (Điều 217); bản án sơ thẩm (Điều 266 đến Điều 269) được thực hiện theo đúng hướng dẫn tại Quyết định 399. Khi nhận được các quyết định, bản án nói trên, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên phải lập phiếu kiểm sát, kiểm sát chặt chẽ về thời hạn gửi, căn cứ, thẩm quyền ban hành, nội dung, hình thức của bản án, quyết định. Nếu xét thấy cần phải nghiên cứu hồ sơ vụ việc thì yêu cầu Tòa án chuyển hồ sơ theo quy định tại Điều 5 Thông tư liên tịch số 02/2016. Trường hợp phát hiện vi phạm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm để xem xét kháng nghị hoặc kiến nghị theo thẩm quyền. Trường hợp đã hết thời hạn kháng nghị của VKS cùng cấp thì báo cáo lãnh đạo VKS cấp trên trực tiếp xem xét kháng nghị phúc thẩm theo thẩm quyền. Khi xét thấy cần thiết phải thu thập tài liệu, chứng cứ để bảo đảm cho việc kháng nghị phúc thẩm, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên báo cáo lãnh đạo Viện để thực hiện quyền thu thập tài liệu, chứng cứ theo quy định tại khoản 6 Điều 97 BLTTDS.
Trường hợp bản án, quyết định sơ thẩm đã có hiệu lực pháp luật mà phát hiện vi phạm nghiêm trọng hoặc có tình tiết mới làm thay đổi cơ bản nội dung bản án, quyết định thì Kiểm sát viên, Kiểm tra viên đề xuất với lãnh đạo Viện để báo cáo VKS có thẩm quyền xem xét kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.

Giao diện Sổ điện tử theo dõi, quản lý, kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình.

Qua thực tiễn công tác đơn vị nhận thấy, khi kiểm sát bản án, quyết định dân sự sơ thẩm, ngoài việc Kiểm sát viên phải nghiên cứu, xem xét toàn diện bản án, quyết định như căn cứ, thẩm quyền ban hành, nội dung, hình thức của bản án, quyết định… thì việc kiểm sát chặt chẽ về thời hạn gửi các bản án, quyết định, thời hạn chuẩn bị xét xử, thời hạn mở phiên tòa, thời hạn khởi kiện vụ án bảo đảm theo quy định tại khoản 1 Điều 203 BLTTDS không? Việc kiểm sát thời hạn mở phiên tòa sơ thẩm có bảo đảm theo khoản 4 Điều 203 BLTTDS không? Kiểm sát thời gian mở lại phiên tòa trong trường hợp hoãn phiên tòa sơ thẩm theo quy định tại Điều 233 hoặc tạm ngừng phiên tòa sơ thẩm theo Điều 259 BLTTDS... đã gây ra khó khăn cho Kiểm sát viên như phải tự tính thời hạn, tự nghiên cứu trên hồ sơ giấy, khi báo cáo lãnh đạo phải mang hồ sơ qua lại dễ gây thất thoát tài liệu, tự ghi chú, tổng hợp các vi phạm để thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục vi phạm,...
Đổi mới trong kiểm sát án dân sự
Nhận thấy vấn đề kiểm sát án dân sự chủ yếu thực hiện theo cách “th công” nên hiệu quả thấp, nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát bản án, quyết định của Tòa án, thực hiện có hiệu quả chức năng của Ngành nên VKSND huyện Kông Chro (tỉnh Gia Lai) đã ứng dụng công nghệ thông tin vào việc theo dõi, quản lý, kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình trên nền tảng Microsoft Excel. Qua hơn 2 năm triển khai, sử dụng, đơn vị nhận thấy “Sổ điện tử theo dõi, quản lý, kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình” đã mang lại rất nhiều lợi ích:
Nâng cao công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành:
Sổ điện tử đã giúp lãnh đạo Viện, Kiểm sát viên thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 04/CT-VKSTC ngày 22/3/2018 của Viện trưởng VKSND tối cao về tăng cường các biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật và quyết định 399. Lãnh đạo đơn vị, nhất là lãnh đạo trực tiếp phụ trách công tác này luôn có thể theo dõi tăng cườngtrách nhiệm trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ, nhất là duyệt án và chỉ đạo đường lối giải quyết vụ án…; kiểm tra, đôn đốc tiến độ giải quyết án (thông qua thời hạn giải quyết tự động hiển thị trên phần mềm), Kiểm sát viên kịp thời phát hiện vi phạm để báo cáo lãnh đạo kiến nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất các vụ án bị hủy có trách nhiệm của Viện kiểm sát (những vi phạm được phát hiện đều được scan, sau đó sử dụng chức năng Insert/Hyperlink các tài liệu vào trực tiếp sổ điện tử tại ô ghi chú).

Đồng chí Phó Viện trưởng trực tiếp quản lý Sổ điện tử theo dõi, quản lý, kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình tại đơn vị
 
Lãnh đạo Viện quản lý, chỉ đạo, phân công Kiểm sát viên tham gia 100% phiên tòa, phiên họp theo quy định tại Điều 21 BLTTDS, không để xảy ra trường hợp khi Thẩm phán hoàn thành hồ sơ và chuyển sang VKS mới phân công Kiểm sát viên tham gia phiên tòa (bỏ qua giai đoạn kiểm sát việc tuân theo pháp luật từ giai đoạn thụ lý cho đến khi có quyết định mở phiên tòa).
Thực hiện công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án dân sự từ giai đoạn thụ lý của Tòa án:
Trong quá trình kiểm sát việc giải quyết các vụ án, Kiểm sát viên luôn bám sát tiến độ giải quyết án thông qua sổ điện tử; kịp thời phát hiện vi phạm trong quá trình giải quyết vụ án để báo cáo lãnh đạo đơn vị thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị, bảo đảm việc giải quyết vụ án dân sự kịp thời, đúng pháp luật; qua đó nâng cao vị trí, vai trò, trách nhiệm của Kiểm sát viên tham gia phiên tòa (thông qua việc xem xét trực tiếp những tài liệu đã được “Số hóa” sau đó sử dụng chức năng Insert/Hyperlink các tài liệu vào trực tiếp sổ điện tử).
 Kiểm sát chặt chẽ những yêu cầu xác minh, thu thập chứng cứ của VKS trong quá trình kiểm sát việc giải quyết vụ án dân sự để đôn đốc giải quyết kịp thời (các tài liệu về những vấn đề yêu cầu xác minh đều được “ Số hóa” và lưu trực tiếp vào sổ điện tử).
Ngoài ra, còn có những lợi ích khác như: Tạo hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất trong việc tổng hợp báo cáo số liệu của đơn vị về phòng nghiệp vụ VKSND tỉnh; Đối với công tác lưu trữ, khai thác hồ sơ số hóa có thể thay thế hoàn toàn phương pháp lưu trữ, khai thác truyền thống do không gian lưu trữ được phân loại, sắp xếp một cách khoa học, thuận tiện cho việc tìm kiếm, tra cứu, theo dõi, tính toán và truy xuất dữ liệu của bảng tính một cách nhanh chóng khi cần thiết, thời gian tồn tại lâu dài.
Hiện nay, việc lập, quản lý, sử dụng hồ sơ kiểm sát bản điện tử đã được cụ thể hóa tại Điều 5 Quy định số 264/QĐ-VKSTC ngày 05/10/2022 do Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành.  Có thể thấy việc thực hiện “số hóa” sớm tại đơn vị đã tạo tiền đề triển khai có hiệu quả quy định mới về lập, quản lý, sử dụng hồ sơ kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động trong ngành Kiểm sát nhân dân./.

Tác giả bài viết: Lê Xuân Quang

Tổng số điểm của bài viết là: 7 trong 3 đánh giá

Xếp hạng: 2.3 - 3 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Chuyển đổi số
Hưởng ứng giải  Búa Liềm Vàng
Giải báo chí phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
Công khai ngân sách
Mail công vụ
Thống Kê Truy Cập
  • Đang truy cập62
  • Hôm nay12,426
  • Tháng hiện tại802,672
  • Tổng lượt truy cập16,497,438
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây