Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai
Khó khăn vướng mắc trong kiểm sát việc trả lại đơn khởi kiện của Tòa án trong tố tụng dân sự
Bộ luật tố tụng dân sự quy định quyền khởi kiện của cơ quan, tổ chức, cá nhân tại Tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Nhưng cũng quy định về việc trả đơn khởi kiện trong trường hợp đơn khởi kiện khi chưa thực hiện đúng quy định. Việc trả lại đơn khởi kiện nếu không đúng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự.
Vì vậy, kiểm sát chặt chẽ việc trả lại đơn khởi kiện - là trách nhiệm của Viện kiểm sát nhằm đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự và đảm bảo quyết định của Thẩm phán xem xét, giải quyết đơn khởi kiện được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, pháp luật quy định về kiểm sát trả đơn khởi kiện chưa rõ ràng, cụ thể dẫn đến hoạt động kiểm sát việc trả đơn khởi kiện của Viện kiểm sát còn gặp một số khó khăn vướng mắc và chưa thật sự có hiệu quả.
Tuy nhiên, pháp luật quy định về kiểm sát trả đơn khởi kiện chưa rõ ràng, cụ thể dẫn đến hoạt động kiểm sát việc trả đơn khởi kiện của Viện kiểm sát còn gặp một số khó khăn vướng mắc và chưa thật sự có hiệu quả.
- Quy định của pháp luật về việc trả lại đơn khởi kiện.
Tại khoản 1,2 Điều 192 BLTTDS năm 2015 quy định các trường hợp trả lại đơn khởi kiện quy định: “…Khi trả đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho người khởi kiện, Thẩm phán phải có văn bản nêu rõ lý do trả lại đơn khởi kiện, đồng thời gửi Viện kiểm sát cung cấp…”
Khoản 1 Điều 21 Thông tư liên tịch số 02/2016/TTLT-VKSNDTC-TANDTC ngày 31/8/2016 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao quy định việc phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân trong việc thi hành một số quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự thì “Trường hợp Viện kiểm sát cần xem xét kiến nghị việc trả lại đơn khởi kiện, đơn yêu cầu hoặc sau khi nhận được thông báo mở phiên họp giải quyết khiếu nại về việc trả lại đơn khởi kiện, đơn yêu cầu thì Viện kiểm sát gửi văn bản yêu cầu Tòa án cho sao chụp một số hoặc toàn bộ bản sao đơn khởi kiện, đơn yêu cầu và tài liệu, chứng cứ”.
Thứ nhất: Theo quy định trên thì chỉ trong trường hợp cần xem xét kiến nghị hoặc giải quyết khiếu nại thì Viện kiểm sát mới có quyền yêu cầu Tòa án sao chụp đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ kèm theo chứ không phải trong mọi trường hợp trả lại đơn khởi kiện của Tòa án, Viện kiểm sát đều có quyền yêu cầu sao chụp tài liệu, chứng cứ. Quy định này gây khó khăn, cản trở cho quá trình kiểm sát căn cứ trả lại đơn khởi kiện như không phát hiện được vi phạm, thiếu sót của Tòa án nên công tác kiểm sát trả lại đơn khởi kiện hiệu quả chưa cao.
Thứ hai: Bộ luật tố tụng dân sự tại khoản 1 Đều 194 chỉ quy định thời hạn kiến nghị của Viện Kiểm sát là 10 ngày kể từ ngày nhận được văn bản trả lại đơn khởi kiện nhưng không quy định trong thời hạn bao lâu, kể từ ngày ra thông báo trả lại đơn khởi kiện thì Thẩm phán phải gửi cho Viện kiểm sát để kiểm sát việc trả lại đơn khởi kiện là chưa đảm bảo. Quy định dẫn có thể dẫn đến việc chậm gửi hoặc bị “lãng quên” Viện kiểm sát sẽ không kiểm sát kịp thời ảnh hưởng đến chất lượng công tác kiểm sát trả đơn khởi kiện.
Khoản 1 Điều 21 Thông tư liên tịch số 02/2016/TTLT-VKSNDTC-TANDTC ngày 31/8/2016 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao quy định việc phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân trong việc thi hành một số quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự thì “Trường hợp Viện kiểm sát cần xem xét kiến nghị việc trả lại đơn khởi kiện, đơn yêu cầu hoặc sau khi nhận được thông báo mở phiên họp giải quyết khiếu nại về việc trả lại đơn khởi kiện, đơn yêu cầu thì Viện kiểm sát gửi văn bản yêu cầu Tòa án cho sao chụp một số hoặc toàn bộ bản sao đơn khởi kiện, đơn yêu cầu và tài liệu, chứng cứ”.
Thứ nhất: Theo quy định trên thì chỉ trong trường hợp cần xem xét kiến nghị hoặc giải quyết khiếu nại thì Viện kiểm sát mới có quyền yêu cầu Tòa án sao chụp đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ kèm theo chứ không phải trong mọi trường hợp trả lại đơn khởi kiện của Tòa án, Viện kiểm sát đều có quyền yêu cầu sao chụp tài liệu, chứng cứ. Quy định này gây khó khăn, cản trở cho quá trình kiểm sát căn cứ trả lại đơn khởi kiện như không phát hiện được vi phạm, thiếu sót của Tòa án nên công tác kiểm sát trả lại đơn khởi kiện hiệu quả chưa cao.
Thứ hai: Bộ luật tố tụng dân sự tại khoản 1 Đều 194 chỉ quy định thời hạn kiến nghị của Viện Kiểm sát là 10 ngày kể từ ngày nhận được văn bản trả lại đơn khởi kiện nhưng không quy định trong thời hạn bao lâu, kể từ ngày ra thông báo trả lại đơn khởi kiện thì Thẩm phán phải gửi cho Viện kiểm sát để kiểm sát việc trả lại đơn khởi kiện là chưa đảm bảo. Quy định dẫn có thể dẫn đến việc chậm gửi hoặc bị “lãng quên” Viện kiểm sát sẽ không kiểm sát kịp thời ảnh hưởng đến chất lượng công tác kiểm sát trả đơn khởi kiện.
- Thực trang kiểm sát việc trả đơn khởi kiện tại địa phương.
Nhìn chung, việc kiểm sát trả lại đơn khởi kiện được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Sau khi nhận thông báo trả lại đơn khởi kiện, Kiểm sát viên được phân công đã vào sổ thụ lý và lập phiếu kiểm sát theo quy định. Tuy nhiên, nhận thấy chất lượng kiểm sát trả lại đơn chưa thật sự hiệu quả.
Chẳng hạn: Ngày 09/12/2021 Viện kiểm sát nhận được đơn thông báo trả lại đơn khởi kiện số 03 ngày 09/12/2021 của Tòa án nhân dân vì lý do: hết thời hạn quy định tại khoản 2 Điều 195 BLTTDS nhưng đương sự không nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án.
Theo đó, nếu đơn thuần chỉ kiểm sát thông báo trả lại đơn khởi kiện hoặc không có đơn khiếu nại thì Kiểm sát viên chỉ căn cứ lý do như trong thông báo trả đơn khởi kiện là không nộp biên lai tạm ứng án phí để lập phiếu kiểm sát và coi như việc trả đơn khởi kiện của Thẩm phán là đúng. Việc kiểm sát này chỉ mang tính hình thức gọi là cho “có” kiểm sát, chưa phát hiện được vi phạm thiếu sót chưa đi sâu nghiên cứu, xem xét việc trả đơn khởi kiện đó đúng không? Có ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự khởi kiện không? nếu không có các tài liệu chứng cứ và đơn khởi kiện kèm theo để kiểm sát.
Hơn nữa, luật quy định khi cần xem xét căn cứ kiến nghị thì mới có quyền yêu cầu sao chụp tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện nhưng thực tế để xem xét kiến nghị hay không, cần thiết phải xem xét đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ kèm theo văn bản trả lại đơn khởi kiện và đối chiếu với thông báo trả lại đơn khởi kiện.
Đối với trường hợp nêu trên, sau khi nhận thông báo trả lại đơn khởi kiện, nhằm tăng cường công tác kiểm sát việc trả lại đơn khởi kiện, đảm bảo việc trả đơn khởi kiện của Tòa án thực hiện đúng, đảm bảo quyền cho đương sự khởi kiện, Viện kiểm sát đã ban hành công văn gửi Tòa án yêu cầu sao chụp tài liệu và chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện nhưng Tòa án cho rằng chỉ khi kiến nghị hoặc giải quyết việc khiếu nại thì mới gửi Viện kiểm sát tài liệu sao chụp nên rất khó khăn cho việc kiểm sát đơn, không phát hiện được vi phạm.
Thiết nghĩ, để tăng cường công tác kiểm sát đơn khởi kiện nêu cao tinh thần trách nhiệm của Kiểm sát viên trong việc kiểm sát trả lại đơn khởi kiện; bảo vệ quyền và lợi ích của người khởi kiện; đảm bảo hoạt động trả lại đơn khởi kiện của Tòa án đúng quy định, được kiểm sát chặt chẽ cần thiết phải sửa đổi, bổ sung quy định:
+ Sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 2 Điều 192 BLTTDS hoặc liên nghành trung ương cần sửa đổi, bổ sung về việc: khi Tòa án ra thông báo trả lại đơn khởi kiện phải gửi kèm theo đơn khởi kiện cùng các tài liệu chứng cứ kèm theo cho Viện kiểm sát.
+ Cần bổ sung tại khoản 2, Điều 192 BLTTDS 2015 về thời hạn gửi văn bản thông báo trả lại đơn khởi kiện của Tòa án cho Viện kiểm sát trong một thời hạn cụ thể.
Trên đây là quan điểm cá nhân, rất mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp.
Chẳng hạn: Ngày 09/12/2021 Viện kiểm sát nhận được đơn thông báo trả lại đơn khởi kiện số 03 ngày 09/12/2021 của Tòa án nhân dân vì lý do: hết thời hạn quy định tại khoản 2 Điều 195 BLTTDS nhưng đương sự không nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án.
Theo đó, nếu đơn thuần chỉ kiểm sát thông báo trả lại đơn khởi kiện hoặc không có đơn khiếu nại thì Kiểm sát viên chỉ căn cứ lý do như trong thông báo trả đơn khởi kiện là không nộp biên lai tạm ứng án phí để lập phiếu kiểm sát và coi như việc trả đơn khởi kiện của Thẩm phán là đúng. Việc kiểm sát này chỉ mang tính hình thức gọi là cho “có” kiểm sát, chưa phát hiện được vi phạm thiếu sót chưa đi sâu nghiên cứu, xem xét việc trả đơn khởi kiện đó đúng không? Có ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự khởi kiện không? nếu không có các tài liệu chứng cứ và đơn khởi kiện kèm theo để kiểm sát.
Hơn nữa, luật quy định khi cần xem xét căn cứ kiến nghị thì mới có quyền yêu cầu sao chụp tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện nhưng thực tế để xem xét kiến nghị hay không, cần thiết phải xem xét đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ kèm theo văn bản trả lại đơn khởi kiện và đối chiếu với thông báo trả lại đơn khởi kiện.
Đối với trường hợp nêu trên, sau khi nhận thông báo trả lại đơn khởi kiện, nhằm tăng cường công tác kiểm sát việc trả lại đơn khởi kiện, đảm bảo việc trả đơn khởi kiện của Tòa án thực hiện đúng, đảm bảo quyền cho đương sự khởi kiện, Viện kiểm sát đã ban hành công văn gửi Tòa án yêu cầu sao chụp tài liệu và chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện nhưng Tòa án cho rằng chỉ khi kiến nghị hoặc giải quyết việc khiếu nại thì mới gửi Viện kiểm sát tài liệu sao chụp nên rất khó khăn cho việc kiểm sát đơn, không phát hiện được vi phạm.
Thiết nghĩ, để tăng cường công tác kiểm sát đơn khởi kiện nêu cao tinh thần trách nhiệm của Kiểm sát viên trong việc kiểm sát trả lại đơn khởi kiện; bảo vệ quyền và lợi ích của người khởi kiện; đảm bảo hoạt động trả lại đơn khởi kiện của Tòa án đúng quy định, được kiểm sát chặt chẽ cần thiết phải sửa đổi, bổ sung quy định:
+ Sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 2 Điều 192 BLTTDS hoặc liên nghành trung ương cần sửa đổi, bổ sung về việc: khi Tòa án ra thông báo trả lại đơn khởi kiện phải gửi kèm theo đơn khởi kiện cùng các tài liệu chứng cứ kèm theo cho Viện kiểm sát.
+ Cần bổ sung tại khoản 2, Điều 192 BLTTDS 2015 về thời hạn gửi văn bản thông báo trả lại đơn khởi kiện của Tòa án cho Viện kiểm sát trong một thời hạn cụ thể.
Trên đây là quan điểm cá nhân, rất mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp.
Tác giả bài viết: Nguyễn Thị Ngân
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thống Kê Truy Cập
- Đang truy cập55
- Máy chủ tìm kiếm1
- Khách viếng thăm54
- Hôm nay6,098
- Tháng hiện tại91,990
- Tổng lượt truy cập19,634,939