Ngày Pháp luật Việt Nam
Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh

Điểm mới của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 về thủ tục tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và một số giải pháp tăng cường trách nhiệm công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong lĩnh vực này

Thứ năm - 25/04/2019 21:17 1.995 0
Nhằm tăng cường chống oan, sai và chống bỏ lọt tội phạm, khắc phục những bất cập của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 và Thông tư liên tịch số 06/2013/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNNPTNT-VKSNDTC ngày 02/8/2015
Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018) đã bổ sung nhiều điểm mới quan trọng về thủ tục tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; các biện pháp tố tụng được áp dụng và trách nhiệm thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát...cụ thể như sau:

Thứ nhất, bổ sung và làm rõ các khái niệm về tố giác tội phạm; tin báo về tội phạm; kiến nghị khởi tố. Điều 144 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định rõ: “Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền”; “Tin báo về tội phạm là thông tin về vụ việc có dấu hiệu tội phạm do cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo với cơ quan có thẩm quyền hoặc thông tin về tội phạm trên phương tiện thông tin đại chúng”; “Kiến nghị khởi tố là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiến nghị Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền tiến hành tố tụng xem xét, xử lý vụ việc có dấu hiệu tội phạm; cơ quan kiến nghị khởi tố phải gửi kèm theo tài liệu, chứng cứ liên quan”.
Về hình thức, luật quy định rõ tố giác, tin báo về tội phạm có thể bằng lời hoặc bằng văn bản. Đồng thời quy định người nào cố ý tố giác, báo tin về tội phạm sai sự thật thì tuỳ tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của luật.

Thứ hai, quy định cụ thể trách nhiệm, thẩm quyền và thủ tục tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố (Điều 145 và 146). Theo đó, mọi tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố phải được tiếp nhận đầy đủ, giải quyết kịp thời. Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận không được từ chối tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố gồm: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; Cơ quan, tổ chức khác tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm. Về thẩm quyền giải quyết, gồm: Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra giải quyết những tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố theo thẩm quyền điều tra của mình; đặc biệt, Viện kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố trong trường hợp phát hiện Cơ quan điều tra, cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong hoạt động kiểm tra, xác minh hoặc có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm mà Viện kiểm sát đã yêu cầu bằng văn bản nhưng không được khắc phục.

Thủ tục tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố là quy định mới của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, tại Điều 146 quy định: Khi cơ quan, tổ chức, cá nhân trực tiếp tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố thì phải lập biên bản tiếp nhận và ghi vào sổ tiếp nhận; có thể ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc tiếp nhận; trường hợp gửi qua dịch vụ bưu chính, điện thoại hoặc qua phương tiện thông tin khác thì ghi vào sổ tiếp nhận. Nếu tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố không thuộc thẩm quyền giải quyết của mình thì Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có trách nhiệm chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố kèm theo tài liệu có liên quan đã tiếp nhận cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền. Viện kiểm sát có trách nhiệm chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố kèm theo tài liệu có liên quan đã tiếp nhận cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày Viện kiểm sát có yêu cầu, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong hoạt động kiểm tra, xác minh hoặc có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm mà Viện kiểm sát đã yêu cầu bằng văn bản nhưng không được khắc phục phải chuyển hồ sơ có liên quan cho Viện kiểm sát để xem xét, giải quyết.

Công an phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền. Công an xã có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, lấy lời khai ban đầu và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Các cơ quan, tổ chức khác sau khi nhận được tố giác, tin báo về tội phạm thì chuyển ngay cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền. Trường hợp khẩn cấp thì có thể báo tin trực tiếp qua điện thoại hoặc hình thức khác cho Cơ quan điều tra nhưng sau đó phải thể hiện bằng văn bản.

Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có trách nhiệm thông báo bằng văn bản về việc tiếp nhận đó cho Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền.

Thứ ba, thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố được nâng lên tối đa là 04 tháng thay vì 02 tháng như trước đây, trong đó việc gia hạn thời hạn giải quyết do Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền quyết định (Điều 147). Bổ sung thời hạn phục hồi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tối đa không quá 01 tháng đối với những tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị được phục hồi khi lý do tạm đình chỉ không còn (Điều 149).

Thứ tư, khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố cơ quan có thẩm quyền có quyền tiến hành các hoạt động: Thu thập thông tin, tài liệu, đồ vật từ cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để kiểm tra, xác minh nguồn tin; Khám nghiệm hiện trường; khám nghiệm tử thi; trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản (Điều 147). Bên cạnh đó, tại Điều 148 đã bổ sung về quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố đối với trường hợp: Đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả. Quy định này nhằm khắc phục tình trạng vi phạm thời hạn, tránh việc kéo dài thời gian giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, tránh bỏ lọt tội phạm.

Thứ năm, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 bổ sung 03 điều luật quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát khi thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm và khi thực hành quyền công tố và kiểm sát việc khởi tố tại các Điều 150, 159 và 160 như: Giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết; đề ra yêu cầu kiểm tra, xác minh và yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết nguồn tin về tội phạm thực hiện; trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; phê chuẩn, không phê chuẩn việc bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, gia hạn tạm giữ; phê chuẩn, không phê chuẩn các biện pháp khác hạn chế quyền con người, quyền công dân trong việc giải quyết nguồn tin về tội phạm... Qua đó, tăng cường trách nhiệm công tố của Viện kiểm sát nhằm chống oan, sai và chống bỏ lọt tội phạm.

Một số giải pháp tăng cường trách nhiệm công tố, nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố:

Để thực hiện tốt các quy định mới của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố,  Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai đã chủ động đề ra và thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như:

Một là, Viện trưởng Viện KSND hai cấp trực tiếp chỉ đạo công tác này, xác định đây là công tác đột phá của toàn Ngành, xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện đồng bộ ở cả hai cấp, phân công trách nhiệm cụ thể trong tập thể lãnh đạo Viện và từng Kiểm sát viên nhằm kiểm sát chặt chẽ hoạt động tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm; thực hiện nghiêm túc, đầy đủ quy trình nghiệp vụ, nhất là những quy định nhằm tăng cường trách nhiệm công tố, chống oan sai và chống bỏ lọt tội phạm.

Hai là, tổ chức Hội nghị trực tuyến tập huấn chuyên sâu về những điểm mới của Bộ luật tố tụng hình sự, Bộ luật hình sự năm 2015, nhất là những điểm mới có liên quan đến chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát, trong đó có những quy định quan trọng về thủ tục tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm nhằm nâng cao chất lượng công tác.

Ba là, chỉ đạo Kiểm sát viên trực tiếp tham gia thực hành quyền công tố, kiểm sát nhiều hoạt động điều tra trước khi khởi tố vụ án như: Khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, lấy lời khai của người bị hại, người làm chứng, người liên quan, thu thập chứng cứ, khám xét, thu giữ tài liệu, đồ vật...

 

Lãnh đạo Liên ngành ký kết Quy chế phối hợp trong công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố
 
Bốn là, phối hợp với cơ quan chức năng ký ban hành Quy chế phối hợp trong việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố để thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của Ngành và nâng cao hiệu quả phối phợp liên ngành trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm (đã ban hành 18 quy chế).
Năm là, đề ra chỉ tiêu cao hơn chỉ tiêu của Ngành để phấn đấu thực hiện; tăng cường trực tiếp kiểm sát, mở rộng hơn về phạm vi và thực hiện sớm hơn trong các tiến trình tố tụng, như: Viện kiểm sát tỉnh phối hợp với Viện kiểm sát cấp huyện trực tiếp kiểm sát từ 02 đến 03 Cơ quan điều tra cấp huyện/năm; Viện kiểm sát cấp huyện trực tiếp kiểm sát tại Công an cấp xã và Đồn Biên phòng.

VKSND tỉnh trực tiếp kiểm sát tại Cơ quan điều tra Công an tỉnh
         
Sáu là, phối hợp với Cơ quan điều tra tiến hành tập huấn, hướng dẫn, giải đáp về nghiệp vụ công tác tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm cho lực lượng Công an cấp xã và Đồn Biên phòng. Đồng thời, một số đơn vị cấp huyện đã phối hợp xây dựng và triển khai thực hiện Quy trình tiếp nhận, xử lý tin báo cho lực lượng công an xã, Đồn biên phòng; thiết lập kênh thông tin nhanh (đường dây nóng) giữa Viện kiểm sát với Đồn Biên phòng và lực lượng Công an xã để nhanh chóng nắm bắt kịp thời và đầy đủ tố giác, tin báo về tội phạm từ cấp cơ sở.
         
Bảy là, cử cán bộ, Kiểm sát viên Viện kiểm sát cấp huyện tham gia cùng với cấp tỉnh trong hoạt động trực tiếp kiểm sát tại Cơ quan điều tra cấp huyện để thực hiện đào tạo theo cách Kiểm sát viên trung cấp của tỉnh trực tiếp “Cầm tay chỉ việc” cho Kiểm sát viên sơ cấp của huyện trong mô hình “Tỉnh và huyện cùng làm”.
         
Với việc triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp nên trên, năm 2018, Viện kiểm sát hai cấp đã hoàn thành đạt và vượt tất cả các chỉ tiêu nghiệp vụ trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác và tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Đã thụ lý 1.982 tin; giải quyết 1.803 tin - Đạt tỷ lệ 91% (tăng 1,6% so với năm 2017 và vượt chỉ tiêu > 90%). Viện kiểm sát đã yêu cầu Cơ quan điều tra (CQĐT) khởi tố 07 vụ; ban hành 2.054 văn bản đề ra yêu cầu kiểm tra, xác minh giải quyết tin báo (vượt 4% chỉ tiêu ≥ 100%) và 57 công văn trao đổi với CQĐT về việc giải quyết tin báo phức tạp. Trực tiếp kiểm sát 115 cuộc; trong đó: Tại CQĐT: 26 cuộc (vượt 06 cuộc so với chỉ tiêu ≥ 20); tại Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra: 13 cuộc; tại Công an cấp xã: 76 cuộc (chỉ tiêu đề ra thêm của VKSND tỉnh Gia Lai và đã thực hiện vượt 24%). Qua kiểm sát đã ban hành 73 kiến nghị trong kết luận và 25 kiến nghị tổng hợp bằng văn bản riêng yêu cầu cơ quan chức năng khắc phục vi phạm trong lĩnh vực này./.

Tác giả bài viết: Duy Khánh

Tổng số điểm của bài viết là: 1 trong 1 đánh giá

Xếp hạng: 1 - 1 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Chuyển đổi số
Hưởng ứng giải  Búa Liềm Vàng
Giải báo chí phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
Công khai ngân sách
Mail công vụ
Thống Kê Truy Cập
  • Đang truy cập37
  • Hôm nay3,853
  • Tháng hiện tại154,192
  • Tổng lượt truy cập19,026,439
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây