Rút kinh nghiệm về việc áp dụng, viện dẫn các quy định có lợi cho người phạm tội của Bộ luật hình sự năm 2015 trong hoạt động điều tra, truy tố
- Thứ tư - 12/04/2017 21:03
- In ra
- Đóng cửa sổ này
Qua nghiên công tác kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo về nghiệp vụ đối với Viện kiểm sát cấp huyện, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai nhận thấy việc áp dụng, viện dẫn các quy định có lợi cho người phạm tội của Viện kiểm sát nhân dân huyện H có sai sót trong áp dụng pháp luật.
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh đã kịp thời yêu cầu khắc phục và ban hành thông báo để các đơn vị cùng nghiên cứu, rút kinh nghiệm chung, bảo đảm việc điều tra, truy tố, xét xử đúng quy định của pháp luật. Trang thông tin điện tử Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai trích đăng để bạn đọc cùng tham khảo:
1. Nội dung vụ án và quá trình giải quyết vụ án: Nguyễn Văn T cùng đồng phạm về tội “Đánh bạc”.
Ngày 11/11/2016, Công an huyện H bắt quả tang Nguyễn Văn T cùng Phan Văn Q, Phan Văn N, Phạm Văn Q, Phan Văn S, Nguyễn Văn Tr, Phan Văn T và Phan Văn C cùng tham gia đánh bạc với hình thức xóc đĩa ăn tiền tại nhà bà Bùi Thị X ở thôn H, xã I, huyện H, riêng Đặng Q Tr không trực tiếp tham gia chơi nhưng là người cho các con bạc vay tiền để đánh bạc. Tổng số tiền sử dụng vào việc đánh bạc là 27.730.000 đồng (hai mươi bảy triệu, bảy trăm ba mươi nghìn đồng).
Ngày 21/11/2016, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện H ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn T cùng Phan Văn Q, Phan Văn N, Phạm Văn Q, Phan Văn S, Nguyễn Văn Tr, Phan Văn T, Phan Văn C và Đặng Q Tr về tội “Đánh bạc” theo quy định tại Điều 321 Bộ luật hình sự năm 2015 (sau đây viết tắt là BLHS năm 2015).
Ngày 14/3/2017, Viện kiểm sát nhân dân huyện H ban hành Cáo trạng truy tố các bị can trên về tội “Đánh bạc” theo quy định tại Khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015.
2. Các vấn đề cần rút kinh nghiệm
Thứ nhất, căn cứ Nghị quyết số 144/2016/QH13 ngày 29/6/2016 của Quốc hội và Khoản 3 Điều 7 BLHS năm 2015, hành vi của Nguyễn Văn T cùng đồng phạm đã đủ yếu tố cấu thành “Tội đánh bạc” quy định tại Điều 248 của Bộ luật hình sự năm 1999 (sau đây viết tắt là BLHS năm 1999) và Điều 321 BLHS năm 2015. Cơ quan Cảnh sát điều tra huyện H xác định hành vi phạm tội nêu trên của các bị can là có căn cứ và đúng pháp luật. Tuy nhiên, Cơ quan Cảnh sát điều tra huyện H khởi tố vụ án và khởi tố các bị can nêu trên về tội “Đánh bạc” quy định tại Điều 321 BLHS năm 2015 là không đúng quy định của pháp luật. Vì ngày 29/6/2016 Quốc hội thông qua Nghị quyết số 144/2016/QH13 về việc lùi hiệu lực thi hành Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13, đến ngày Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực (gọi tắt là Nghị quyết số 144). Như vậy, đến nay Bộ luật Hình sự năm 2015 chưa có hiệu lực thi hành.
Thứ hai, để thực hiện đúng việc áp dụng pháp luật, nội dung của Nghị quyết số 109/2015/QH13 ngày 27/11/2015 của Quốc hội, về việc thi hành Bộ luật hình sự; Nghị quyết số 144 và Khoản 3 Điều 7 BLHS năm 2015, khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn truy tố, xét xử đối với các trường hợp phạm tội quy định theo BLHS năm 1999, nếu có đủ căn cứ xác định người đó phạm tội thuộc trường hợp áp dụng quy định có lợi của BLHS năm 2015 thì khi ban hành các văn bản tố tụng như Quyết định khởi tố vụ án, Quyết định khởi tố bị can, Lệnh tạm giam bị can vẫn phải căn cứ theo BLHS năm 1999. Riêng đối với Cáo trạng cần phân tích, so sánh các điều khoản tương ứng của 02 Bộ luật (BLHS năm 1999 và BLHS năm 2015) và các điều khoản có lợi cho người phạm tội làm căn cứ quyết định truy cứu trách nhiệm hình sự. Nhưng ở phần Quyết định vẫn phải căn cứ điều khoản của BLHS năm 1999 để truy tố (Theo hướng dẫn tại Công văn số 5003/VKSTC-V14 ngày 02/12/2016 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao).
Viện kiểm sát nhân huyện H nhận định trong Cáo trạng “hành vi của các bị can đã phạm vào tội Đánh bạc quy định tại Điều 248 BLHS năm 1999 và Điều 321 BLHS năm 2015. Theo Nghị quyết số 144 thì Khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 có lợi cho các bị can nên áp dụng khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 để truy tố các bị can” là không đúng quy định.
Thứ ba, Viện kiểm sát nhân dân huyện H truy tố các bị can theo khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 để áp dụng theo hướng có lợi cho bị can. Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 248 BLHS năm 1999: “ Người nào đánh bạc trái phép ……thì bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tại không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm” và Khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 quy định “Người nào đánh bạc trái phép ……thì bị phạt cải tại không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt từ từ 06 tháng đến 03 năm”. Như vậy, khoản 1 Điều 248 BLHS năm 1999 có khung hình phạt nhẹ hơn so với Khoản 1 Điều 321 BLHS 2015. Vì thế, Viện kiểm sát huyện H xác định Điều 321 BLHS năm 2015 có lợi cho các bị can là không đúng./.
Ngày 11/11/2016, Công an huyện H bắt quả tang Nguyễn Văn T cùng Phan Văn Q, Phan Văn N, Phạm Văn Q, Phan Văn S, Nguyễn Văn Tr, Phan Văn T và Phan Văn C cùng tham gia đánh bạc với hình thức xóc đĩa ăn tiền tại nhà bà Bùi Thị X ở thôn H, xã I, huyện H, riêng Đặng Q Tr không trực tiếp tham gia chơi nhưng là người cho các con bạc vay tiền để đánh bạc. Tổng số tiền sử dụng vào việc đánh bạc là 27.730.000 đồng (hai mươi bảy triệu, bảy trăm ba mươi nghìn đồng).
Ngày 21/11/2016, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện H ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn T cùng Phan Văn Q, Phan Văn N, Phạm Văn Q, Phan Văn S, Nguyễn Văn Tr, Phan Văn T, Phan Văn C và Đặng Q Tr về tội “Đánh bạc” theo quy định tại Điều 321 Bộ luật hình sự năm 2015 (sau đây viết tắt là BLHS năm 2015).
Ngày 14/3/2017, Viện kiểm sát nhân dân huyện H ban hành Cáo trạng truy tố các bị can trên về tội “Đánh bạc” theo quy định tại Khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015.
2. Các vấn đề cần rút kinh nghiệm
Thứ nhất, căn cứ Nghị quyết số 144/2016/QH13 ngày 29/6/2016 của Quốc hội và Khoản 3 Điều 7 BLHS năm 2015, hành vi của Nguyễn Văn T cùng đồng phạm đã đủ yếu tố cấu thành “Tội đánh bạc” quy định tại Điều 248 của Bộ luật hình sự năm 1999 (sau đây viết tắt là BLHS năm 1999) và Điều 321 BLHS năm 2015. Cơ quan Cảnh sát điều tra huyện H xác định hành vi phạm tội nêu trên của các bị can là có căn cứ và đúng pháp luật. Tuy nhiên, Cơ quan Cảnh sát điều tra huyện H khởi tố vụ án và khởi tố các bị can nêu trên về tội “Đánh bạc” quy định tại Điều 321 BLHS năm 2015 là không đúng quy định của pháp luật. Vì ngày 29/6/2016 Quốc hội thông qua Nghị quyết số 144/2016/QH13 về việc lùi hiệu lực thi hành Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13, đến ngày Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực (gọi tắt là Nghị quyết số 144). Như vậy, đến nay Bộ luật Hình sự năm 2015 chưa có hiệu lực thi hành.
Thứ hai, để thực hiện đúng việc áp dụng pháp luật, nội dung của Nghị quyết số 109/2015/QH13 ngày 27/11/2015 của Quốc hội, về việc thi hành Bộ luật hình sự; Nghị quyết số 144 và Khoản 3 Điều 7 BLHS năm 2015, khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn truy tố, xét xử đối với các trường hợp phạm tội quy định theo BLHS năm 1999, nếu có đủ căn cứ xác định người đó phạm tội thuộc trường hợp áp dụng quy định có lợi của BLHS năm 2015 thì khi ban hành các văn bản tố tụng như Quyết định khởi tố vụ án, Quyết định khởi tố bị can, Lệnh tạm giam bị can vẫn phải căn cứ theo BLHS năm 1999. Riêng đối với Cáo trạng cần phân tích, so sánh các điều khoản tương ứng của 02 Bộ luật (BLHS năm 1999 và BLHS năm 2015) và các điều khoản có lợi cho người phạm tội làm căn cứ quyết định truy cứu trách nhiệm hình sự. Nhưng ở phần Quyết định vẫn phải căn cứ điều khoản của BLHS năm 1999 để truy tố (Theo hướng dẫn tại Công văn số 5003/VKSTC-V14 ngày 02/12/2016 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao).
Viện kiểm sát nhân huyện H nhận định trong Cáo trạng “hành vi của các bị can đã phạm vào tội Đánh bạc quy định tại Điều 248 BLHS năm 1999 và Điều 321 BLHS năm 2015. Theo Nghị quyết số 144 thì Khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 có lợi cho các bị can nên áp dụng khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 để truy tố các bị can” là không đúng quy định.
Thứ ba, Viện kiểm sát nhân dân huyện H truy tố các bị can theo khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 để áp dụng theo hướng có lợi cho bị can. Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 248 BLHS năm 1999: “ Người nào đánh bạc trái phép ……thì bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tại không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm” và Khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015 quy định “Người nào đánh bạc trái phép ……thì bị phạt cải tại không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt từ từ 06 tháng đến 03 năm”. Như vậy, khoản 1 Điều 248 BLHS năm 1999 có khung hình phạt nhẹ hơn so với Khoản 1 Điều 321 BLHS 2015. Vì thế, Viện kiểm sát huyện H xác định Điều 321 BLHS năm 2015 có lợi cho các bị can là không đúng./.